Cary Joji Fukunaga: rijzende ster, wellicht dankzij Bond

20 september was even een jubeldagje voor de Bond-fans op planeet Aarde. Na een maand van onzekerheid was er relatief vlot een nieuwe regisseur gevonden voor de 25e James Bond-film. Maar de naam deed ook veel wenkbrauwen fronsen. Want “Cary Joji Fukunaga” klinkt nou niet zo wolzacht in de oren als een regisseur die gebruik maakt van de naam “Sam Mendes”, “Christopher McQuarrie”, “Christopher Nolan” of “Danny Boyle”. Zelfs de Bond-fan vroeg zich af: “Wie? Een Japanner?!?!”

Riskante verrassing

Om het even anders te formuleren: bij veel lezers zal hij compleet onbekend zijn. En dat zou op het eerste oog een trendbreuk kunnen zijn na Sam Mendes en Danny Boyle. Niet alleen een trendbreuk, maar wellicht ook een belangrijk risico. Wat haal je in huis met deze jonge 40-er met zeer uiteenlopende roots?

Multicultureel

Voor Cary Joji Fukunaga was een wereldse opvoeding eerder regel dan uitzondering. Geboren in 1977 uit een Japans-Amerikaanse vader en een Zweeds-Amerikaanse moeder, bracht Cary zijn jeugd in eerste instantie door in Oakland, Californië. Maar vanwege de scheiding van z’n ouders op 4-jarige leeftijd, ging z’n leven al snel de internationale kant uit. Vader Anthony Shuzo Fukunaga (geboren in een Amerikaans interneringskamp voor Japanse Amerikanen) trouwde met een Argentijnse en moeder Gretchen May-Grufman verhuisde uiteindelijk naar Mexico, waar ze een Mexicaanse Amerikaan trouwde.

Fukunaga bleef aanvankelijk eerst nog in Californië, en ging daar ook studeren. Zijn sociaal kritische en politiek gevoelige films zouden ingegeven kunnen zijn door z’n studie geschiedenis aan de University of California in Santa Cruz. Maar ook z’n familie en vrienden begaven zich veelal in de wetenschappelijke wereld en waren kind aan huis op bijvoorbeeld de Berkeley campus. Voeg daaraan toe zijn studie politieke wetenschappen in Frankrijk aan de Institut d’études politiques in Grenoble en zijn vele verblijven in Mexico bij z’n moeder, waardoor Fukunaga vloeiend Spaans leerde spreken, en zijn diverse, multiculturele achtergrond is een feit.

Sportief ventje

De persoon die hierdoor denkt dat Cary een nogal vettige, muf ruikende wetenschapper blijft, heeft het grondig mis. Zo wilde de jonge regisseur aanvankelijk eerst professioneel snowboarder worden. En sinds kort komt daar een andere avontuurlijke sport bij: paardrijden. Sinds Jane Eyre besloot hij in z’n woonplaats New York een polo-paard over te nemen, die hij in een manege buiten New York City verzorgd (hij woont zelf in West Village).

Dus sporten is z’n passie, maar sinds 2002 besloot hij toch écht om professioneel het filmvak uit te oefenen. Met een Arts Graduate Film Program aan de New York University’s Tisch School kwam z’n filmtalent pas echt volledig tot bloei. Zijn eerste korte studentenfilms bleven niet onopgemerkt, ook niet bij scenarioschrijver Naomi Foner-Gyllenhaal (de moeder van Maggie en Jake Gyllenhaal). Wat volgden waren screenings van zijn studentenfilms op het Sundance Filmfestival (Victoria Para Chino) en het meewerken aan videoclips van bijvoorbeeld Destiny’s Child. Anno 2018 beschouwt Fukunaga Naomi Foner-Gyllenhaal dan ook nog steeds als zijn belangrijkste mentor die z’n filmcarrière een flinke zwengel heeft gegeven.

Fukunaga: “Het filmvak is niet zoiets als het kopen van een kamer waarin je dan al deze werelden schildert. Nee. Er zijn tientallen, zo niet honderden mensen die meewerken aan jouw film en elk stukje informatie van jou nodig hebben. En uiteindelijk lijkt het dan alsof kwantiteit en tijd samenkomen in een soortement van bottleneck, en die bottleneck duurt dan gedurende de hele productie. Dát is filmmaken”

Politiek gevoelige materie

Met zo’n multiculturele achtergrond in zowel film als wetenschap, besloot Fukunaga om stevige kost in te zetten voor het onderwerp van zijn eerste grote film. Sin Nombre (2009) werd uiteindelijk een uiterst kritische film over immigratiestromen, waarin goed (hoog opgeleide Hondurezen) en kwaad (Hondurese gangsters) zeer dicht bij elkaar lagen. Een thema dat vooral nu weer erg actueel lijkt worden. De film werd uiteindelijk een kritisch succes op het arthouse-filmfestival Sundance en het leverde Joji-Fukunaga z’n eerste grote regieprijs op.

Toch is voor Fukunaga zijn doel niet direct om politiek gevoelige onderwerpen aan te snijden. Zo zei hij begin dit jaar tegenover de grote PBS-anchor Charlie Rose: “Het is niet mijn doel om een soort van politieke commentator te zijn. Ik wil bovenal mijn kijkers transporteren naar een wereld die fundamenteel anders is dan die [westerse wereld] van ons”. Dat is ‘m gelukt met Sin Nombre, maar ook met de in het donkere Schotland gesitueerde adaptatie van Jane Eyre (2011) en de bikkelharde, in Ghana opgenomen oorlogsfilm Beasts Of No Nation (2015) over een kindsoldaat die in relatie tot z’n meedogenloze commandant probeert te overleven (Idris Elba). Fukunaga zei daar begin dit jaar in een interview met Charlie Rose het volgende over: “De vader-zoon-dynamiek in deze film interesseerde me het meest. Dus voor mij is filmgenre van minder doorslaggevend belang. Voor mij is elk verhaal een proces van karakters zo realistisch mogelijk maken”.

Laat het weergeven van realistische karakters in plaats van het uitbeelden van uit de kluiten gewassen fantasiehelden nou net datgene zijn waar ook de focus op lag bij Fukanaga’s voorgangers Sam Mendes en Martin Campbell.

Workaholic, stressbestendig en erg veelzijdig

Maar Fukunaga is zeker geen Mendes-kloon. Improviseren, dus ter plekke tijdens het filmen met nieuwe ideeën op de proppen komen, en onder veel tijdsdruk presteren, is voor de jonge regisseur inmiddels gewoongoed geworden. Vooral in het televisie-vak, of beter gezegd; in de wereld van streaming services, lijkt dat het geval te zijn. Zo was het filmen van het eerste seizoen van True Detective een ware slijtageslag. Cary: “Terugblikkend was True Detective een plezier om mee te mogen maken. Maar tijdens het filmen was het een zeer gecompliceerd project. Ik denk dat ik me nooit ten volste heb gerealiseerd wat een scenario van 450 pagina’s betekent voor wat betreft uithoudingsvermogen”.

Het lijstje van Cary Joji Fukunaga:

Film die je het vaakst hebt gezien:

“The Last of the Mohicans”

Favoriete griezelfilm:

”The Shining”

Favoriete romantische drama:

“When Harry Met Sally”

Film die je inspireerde om filmmaker te worden:

“Empire Of The Sun”

Favoriete website:

“freecabinporn.com”

En een slijtageslag was het. Met True Detective moest Fukunaga aanvankelijk terugvallen op meer typische formule-scenes; een meer traditionele opbouw van scènes, omdat er in een zeer korte tijd (100 dagen) 440 minuten aan film gedraaid moesten worden. En om er dan ook nog eens een eigen creatieve draai aan te geven, had Fukunaga zeer veel onderling vertrouwen nodig, van bijvoorbeeld de financiers van het project (Paramount en HBO).

Zie hier de compleet andere stijl van filmen van TV Series. Zet die 440 minuten in 100 dagen maar eens af tegen de 150 minuten van SPECTRE die over een periode van 195 dagen geschoten zijn. TV is dus qua uithoudingsvermogen een heel andere tak van sport dan film. Het zal ook ten grondslag hebben gelegen aan de keuze om Fukanaga de regiestoel van het met productieproblemen omgeven project Bond 25 te geven. En Joji Fukunaga is zich daar zelf ter dege van bewust, ook bij het filmen van de nieuwe Netflix serie Maniac: “Het filmvak is niet zoiets als het kopen van een kamer waarin je dan al deze werelden schildert. Nee. Er zijn tientallen, zo niet honderden mensen die meewerken aan jouw film en elk stukje informatie van jou nodig hebben. En uiteindelijk lijkt het dan alsof kwantiteit en tijdsdruk samenkomen in een soortement van bottleneck, en die bottleneck duurt dan gedurende de hele productie. Dát is filmmaken”.

Breed netwerk van acteurs……

Door zijn veelzijdigheid heeft Fukunaga ook relatief vroeg kunnen bouwen aan een breed netwerk in de filmwereld. Dat ontwikkelde zich al tijdens de Sundance workshops in 2005. Maar ongetwijfeld heeft zijn mentor Naomi Foner-Gyllenhaal daar een steentje aan bijgedragen. Niet geheel toevallig heeft Fukunaga daarom nog met acteur Jake Gyllenhaal een ander filmproject in het verschiet liggen (The American).

En zo begint Hollywood langzamerhand onder de indruk te raken van Fukunaga’s tomeloze energie. De Duits-Amerikaanse Michael Fassbender was al een stevige naam die hij kon bijschrijven aan zijn filmresumé. In Jane Eyre speelde hij een mooi gelaagde versie van Edward Rochester. Hij zal voor Bond producers Barbara Broccoli en Gregg Wilson ongetwijfeld prooi zijn voor de rol van Bond-schurk.

En ook voor z’n andere producties is hij een magneet voor steracteurs gebleken. Denk aan de ‘eeuwige James Bond die nooit Bond zal worden’, Idris Elba (Beasts Of No Nation), maar ook Matthew McConaughey en Woody Harrelson (True Detective), Jamie Bell (notabene een hoofdrol in EON’s andere film Film Stars Don’t Die In Liverpool), de alom bekende Dame Judi Dench (onze vorige ‘M’), Michelle Monaghan (Mission: Impossible – Fallout), Oscarwinnaar Emma Stone (Maniac), Mia Wasikowska (Jane Eyre), Sally Hawkins, Jonah Hill en de met Oscars overladen Sally Field (ook in Netflix’ Maniac).

……en andere filmmakers

Bovenstaande acteurs hebben dus aan den lijve kunnen ondervinden hoe het is om te werken met Fukunaga. Maar een goede film valt en staat niet alleen met goed acteerwerk. Zoals de talentvolle regisseur eerder al aangaf, werken er honderden mensen achter de schermen mee aan filmproducties. Al die ideeën, die van onderaf tot hem lijkt te komen, moet hij uiteindelijk tot een product smeden dat door anderen, van filmmaatschappijen tot het grote publiek, geapprecieerd kan worden.

Ook hier komt zijn veelzijdigheid om de hoek kijken, want naast regisseur is hij ook director of photography (Beasts Of No Nation), producent (The Alienist, Maniac, True Detective) én scriptschrijver (de horror-film It & Sin Nombre). Dus de Bond-fan kan er vergif op innemen dat hij ook op deze vlakken z’n stempel zal drukken op Bond 25. Voeg daaraan toe zijn samenwerkingen met componist Dario Marianelli (Atonement, Darkest Hour) en production designer Alex DiGerlando (Ocean’s 8), en de Bond-fan kan, net als met Danny Boyle, ook hier verrassende nieuwe keuzes verwachten voor de Bond 25-crew.

De Fukunaga-stijl

Sowieso beginnen er zo ook enkele typische ‘Fukanaga-stijlkenmerken’ door te sijpelen in z’n werk, ook al geeft hij zelf nadrukkelijk aan dat hij veelzijdig is met alle genres. Het mag bijvoorbeeld duidelijk zijn dat Fukanaga géén actie-regisseur is, type John Frankenheimer, John Glen of Christopher McQuarrie. Uiteraard zal Fukunaga natuurlijk uitstekend ondersteund worden door stuntteams en een 2nd unit director, maar kijkend naar z’n voorgaande films valt vooral de rust op en tijd die hij neemt voor zijn shots.

Met veelal lange en rustige one-shots, a la Sam Mendes dus, probeert hij relatief lang de focus te leggen op de karakters. Opvallend hierbij is hoe hij kind-acteur Abraham Attah (overigens ge-streetcast) in Beasts Of No Nation als een klein poppetje liet ‘verzwelgen’ in de met groene kleuren overladen jungle. Maar ook de lange one-shot uit aflevering 4 van True Detective is er zo’n eentje, waarbij Matthew McConaughey met gevaar voor eigen leven een crimineel motorbende-lid probeert te vangen. Die laatste scene leverde hem zijn eerste Emmy Award op. Voeg daaraan toe Fukunaga’s gebruik van kleurrijke camera-filters, een focus op verstilde 1-op-1 scènes en veel unieke, lastig te bereiken locaties, en de look van zijn films zullen niet onderdoen voor de arthouse films van regisseurs Sam Mendes en Marc Forster.

Fukunaga: “De producerende filmmaatschappijen waren bang dat ze mij niet onder controle konden houden. Maar dat is gewoon niet waar. We deden alles in overleg en ik zou 200% hebben samengewerkt!”

Eigenzinnig en riskant

Is dat allemaal positief? Het is wel degelijk een risico die de Bond-producers hier nemen. Voor Craig’s laatste film zal er waarschijnlijk niet al teveel gesleuteld worden aan de stijl en looks. Dat kan goed uitpakken. In Maniac kunnen we zien dat zijn absurdistische ideeën voor production design juist een perfecte aanvulling kunnen zijn voor Bond.

Maar de risico’s zijn, net als met regisseur Danny Boyle, nog steeds van dien aard, dat ook de koppigheid en eigenwijsheid van Fukunaga bij tijd en wijlen parten kunnen gaan spelen. En dat is soms een understatement. Op de set van True Detective was de sfeer soms om te snijden. Fukunaga en showrunner Nic Pizzolatto konden moeilijk door één deur en dat zorgde voor veel stress. Fukunaga: “Nic wilde de lange 6 minuten durende one-shot in aflevering 4 in stukken monteren, en ik wilde dat totáál niet”.

En dus ging het met horror-film IT (2017) mis. Hij werd ontslagen door productiehuizen New Line Cinema en Warner Brothers van het remake project. Fukunaga zei daar het volgende over: “De producerende filmmaatschappijen waren bang dat ze mij niet onder controle konden houden. Maar dat is gewoon niet waar. We deden alles in overleg en ik zou 200% hebben samengewerkt!”. Waar of niet waar, het moge duidelijk zijn dat Warner en New Line zijn improvisatietalent te riskant vonden. En laat zoiets soortgelijks nou ook gebeurd zijn afgelopen maanden met Bond 25.

Geduld kan beloond worden

Veel Bond-fans willen na de productie-problemen van Bond 24 (SPECTRE) en de aanloopproblemen die de komende Bond-film al parten heeft gespeeld, dat Fukunaga voor acteur Daniel Craig een subliem meesterwerk gaat afleveren. Maar in de filmwereld is niks zeker, en officiële persberichten van Bond producers kunnen ook net zo snel weer ingetrokken worden. Cary Joji Fukunaga verdient dan ook absoluut een kans om van Bond 25 een waardig sluitstuk te maken. Wellicht moet er simpelweg niet al teveel verwacht worden.

Toch is het niet meer dan logisch om het productieproces van Bond 25 kritisch te blijven volgen, vooral nu de franchise vaker heeft te lijden onder juridische, financiële en zelfs creatieve problemen. En ook met Fukunaga zullen veel fans van de franchise niet zuiver positief zijn over deze nog relatief onbekende regisseur. Genoeg argumenten hierboven ondersteunen dat.

Maar minstens evenveel argumenten laten zien dat Cary Joji Fukunaga, nog meer dan Sam Mendes, ook een man is die perfect weet te functioneren onder stress, bijna ‘atletisch’ heen en weer springt op de set en zelfs dan, tijdens het filmen, in creatief opzicht erg bevlogen blijft. Fukunaga wordt wellicht gezien als de ‘vervanger’ of zelfs ‘tweede keus’, maar als de producenten én de filmliefhebbers open blijven staan voor zijn talenten dan kan Bond 25 weleens een verrassende doorbraak voor hem worden. En laten we wel wezen, hoe meer we verrast worden met een meesterwerk, des te beter toch?