Gert WaterinkIan Fleming’s Casino Royale uit 1954 is anno 2018 inmiddels al behoorlijk wat keren verfilmd, voor zowel bioscoop als TV. Bij de ‘films’ denken de meeste (jongere) Bond fans natuurlijk aan Daniel Craig’s vuurdoop uit 2006.
Maar het beginnende Bond-groentje komt er gaandeweg achter dat de totstandkoming van deze eerste officiële James Bond film met Daniel Craig heel wat voeten in de aarde heeft gehad. Immers, je zou mogen verwachten dat de allereerste James Bond film uit 1962 Casino Royale zou moeten zijn. Niets is minder waar.
Casino Royale in de jaren 50
Ian Fleming heeft namelijk behoorlijk wat netwerkjes moeten aanboren om zijn karakter ‘James Bond’ bekender te maken bij een groter publiek. De roman Casino Royale dateert alweer uit 1953, maar in datzelfde decennium konden liefhebbers van Fleming’s boeken geheim agent 007 al bewonderen op TV.
Nog geen jaar na het verschijnen van het boek speelde de Amerikaanse acteur Barry Nelson al een getrimde versie van James Bond in de CBS anthology TV Serie Climax!. En in 1958 konden lezers van The Daily Express James Bond voor het eerst in stripvorm bewonderen. In chronologische volgorde werd voor de eerste Bond-stripversie Fleming’s Casino Royale gebruikt.
De stripadaptatie
Twee jaar terug hebben de nazaten van Ian Fleming, in de uitgeversfirma Ian Fleming Publications Ltd., en Dynamite Comics (opererend in dezelfde branche als Marvel Comics en DC Comics) de handen ineen geslagen. Deze keer wilde Ian Flemings Publications een volledige, uiterst accurate strip-adaptatie, niet aangepast aan het wekelijkse verschijningsformaat van een krant, en in kleur.
Stripauteur Van Jensen en striptekenaars Dennis Calero en Chris O’Halloran kregen uiteindelijk de opdracht toegewezen om dit project te starten. In het interview dat JamesBond.nl-collega Don Zuiderman had met Van Jensen en Dennis Calero wordt duidelijk dat de totstandkoming een zware bevalling was. Maar het resultaat mag er zijn.
Heel anders dan de film
Het lezen van een boek, of in dit geval een strip, is een hele andere visuele ervaring dan het kijken van een film. De strip volgt de verhaallijn van Fleming’s roman dan ook nauwgezetter dan de film uit 2006. En dat kan met comics ook. Want de roman uit 1953 is in veel opzichten qua karakterontwikkelingen en situatiebeschrijvingen zoveel uitgebreider dan de film. Dat lezen we allemaal terug in dit stripboek. Maar qua verhaal is Casino Royale niet eens zo ingewikkeld.
Het verhaal
James Bond 007 moet de uit de gratie geraakte SMERSH-agent en grootinvesteerder Le Chiffre tijdens een baccarat-toernooi in Royale-Les-Aux financieel uitroken. Le Chiffre zit namelijk diep in de schulden bij z’n Russische werkgever, de KGB.
Met de kas van de Franse Communistische Vakbond, die zo dus aangestuurd wordt vanuit Moskou, baat hij een 20-tal Franse bordelen uit. Dat gaat niet helemaal goed als op last van de Franse politie bijna alle bordelen geruimd moeten worden.
Met als gevolg dat hij al het ‘Russische’ geld verliest. Op zeer riskante wijze probeert hij dat weer terug te winnen in het Casino ‘Royale’.
De hoofdpersonen
Wat het verhaal zo interessant maakt zijn de twee hoofdpersonen, James Bond en z’n assistente Vesper Lynd. In de Bond-boeken wordt de relatie tussen deze twee personen als uitermate belangrijk gezien, vooral ook voor de manier waarop Bond in Fleming’s volgende romans wordt neergezet.
Ook in dit nieuwe stripboek, net als in de roman, wordt de relatie tussen Vesper en Bond veel nauwkeuriger en uitgebreider neergezet als in de film. Gaandeweg komt de lezer erachter dat Vesper zich compleet in de nesten heeft gewerkt, met dramatische psychologische consequenties tot gevolg.
De laatste 45 pagina’s (van de 160 pagina’s tellende graphic novel) zijn dan ook bijna volledig gewijd aan het drama dat zich ontvouwd tussen de twee. Nog meer dan in de film zien we gebeurtenissen -toertochtjes, romantische dinertjes, strandwandelingen, korte vakanties- waaruit naar voren komt hoe depressief en wanhopig Vesper Lynd is geworden. Ze heeft zich namelijk als dubbelagent in ‘the world of espionage’ in een onmogelijke positie gelaveerd.
De illustraties
Tekenaar Dennis Calero weet dit alles heel mooi uit te beelden. De elegante Lynd lijkt zo weggelopen te zijn uit een jaren ’50 Hollywood-film, maar dan niet met overdreven veel opsmuk (lees: make-up). De net beginnende geheim agent 007 is dan weergegeven zoals Ian Fleming het bedoelde: slank in het gezicht, met enkele fysieke invloeden van de Amerikaanse zanger Hoagy Carmichael. Maar ook Michael Fassbender herken je terug in Calero’s James Bond.
Overigens heeft Calero meer visuele inspiratie gehaald uit films. De weergave van CIA-agent Felix Leiter doet sterk denken aan acteur Jack Lord (Doctor No). En enkele scenes en poses van Bond zouden rechtstreeks uit de Bond-film Casino Royale kunnen komen (zie de laatste twee pagina’s, of bijvoorbeeld de manier waarop Bond’s martel-stoel wordt klaargemaakt).
De gebruikte kleuren (Chris O’Halloran) doen bij tijd en wijle dan weer denken aan het kleurfilter-gebruik uit de Bond-film SPECTRE (DoP Hoyte van Hoytema): veelal zwaarmoedige geel-, bruin- en rood-tinten en verrassend weinig groen.
Tekstuele opzet
In literair opzicht heeft scenarioschrijver Van Jensen wellicht het meeste werk moeten verzetten. Het is geen sinecure om Ian Fleming’s zeer uitgebreid beschrijvende vertelstijl te transformeren tot een goed leesbaar stripboek. Het lukt ‘m. In de rechthoekige tekstbalken worden de vele details, die ook in de roman naar voren komen, uitgebreid beschreven. Te denken valt aan de voorbereiding van Bond’s eerste ‘Vesper’-martini. Met los getekende ‘fonts’ word je als lezer dan verder door Van Jensen meegezogen in de meer routinematige werkstijl van James Bond.
Het verschil tussen film en graphic novel
Met deze eerste ‘adapted graphic novel’ van de oorspronkelijke Ian Fleming-reeks hebben Jensen, Calero en O’Halloran iets heel bijzonders neergezet. Anders dan de andere Dynamite Bond strips, is Casino Royale trouw gebleven aan Fleming’s originele bedoelingen. Verwacht dan ook minder actie en humor, en meer drama en intrige.
Daarmee is Casino Royale niet voor iedere striplezer geschikt. Daarvoor is dit avontuur teveel op volwassen leest geschoeid. Maar beginnende Bond fans zouden zo wél meer begrip kunnen opbrengen voor de verschillen tussen het literaire Bond-karakter en de Bond zoals we die kennen uit de films. Overeenkomsten zijn er natuurlijk ook.
Maar wat buiten kijf staat, is dat dit stripboek weer voor een compleet andere visuele Bond-ervaring zorgt; eentje die je meezuigt in de rokerige jaren ’50 van de vorige eeuw, toen spionage gelijk stond aan intrige, vervoering, blote handen-werk, gevaar en drama………dus met een tikje minder #MeToo.
Auteur Van Jensen heeft het scenario voor de volgende ‘graphic novel’ uit de Fleming-reeks inmiddels al af:
The script to LALD is already done!
— Van Jensen (@van_jensen) 3 juni 2018
Gosse Drent
Reageren