Merlijn KuiperHet nieuws van afgelopen week kwam binnen als een bom: regisseur Danny Boyle stopte met zijn werkzaamheden voor Bond 25. En dat een aantal maanden voordat de productie zou gaan starten. Volgens de officiële uitleg van Danny Boyle en EON Productions omdat ze van mening verschilden op creatief vlak.
Er wordt verder niet gesproken of de start van de film vertraagd gaat worden. Wel is er een kans dat de release wordt uitgesteld. Van 2019 naar 2020. Daarmee komt er een gat van vijf jaar tussen Spectre (2015) en Bond 25. Hadden we dat niet al eerder meegemaakt?
GoldenEye: Zes jaar na Licence To Kill
Inderdaad. In 1995 verscheen de film GoldenEye (1995), zes jaar na het verschijnen van de laatste film Licence To Kill (1989). Ook toen werden de producenten op het laatste moment geconfronteerd met een tegenslag. Acteur Timothy Dalton stapte onverwachts op als James Bond. Waarom kwam hij kort voor de opnames met dit besluit? Zagen de producenten het niet aankomen en vooral: hoe werd het opgelost? Om een antwoord te krijgen op die vraag gaan we terug naar het einde van Dalton’s tweede film: Licence To Kill.
Licence To Kill: Een realistische Bond
Na het verschijnen van The Living Daylights (1987) waren Albert R. Broccoli en Michael G. Wilson tevreden over de ingeslagen weg. Ze wilden James Bond een natuurlijker karakter geven en de donkere kant van 007 laten zien. Dit paste helemaal in het straatje van de gedachtegang van acteur Timothy Dalton. In een interview liet hij weten dat hij de films realistischer en geloofwaardiger wilde maken. Hij vertelde dat de films in zijn ogen anders waren geworden: de films van Sean Connery waren serieus terwijl in de later films van Roger Moore soms de humor de boventoon voerde.
Wanneer je teruggaat naar de originele verhalen van Ian Fleming, dan lees je over een echte man, geen superman: een man die morele afwegingen maakte, empathisch was en soms zelfs onzekerheden kende. Een man die bang durfde te zijn, nerveus en gespannen was. Een mens van vlees en bloed.
Dat geheel paste dus zeker in de strategie van de producenten. Ook al betekende dat, dat The Living Daylights het het qua opbrengst veel minder goed had gedaan dan de voorgaande films. Na het uitkomen van de film waren de recensies dan ook heel verschillend. Maar voldoende bevredigend voor het creatieve team van Michael Wilson, Cubby Broccoli en (voor het eerst) ook Barbara Broccoli om de ingeslagen weg te volgen. Michael G. Wilson begon met het schrijven van het script voor Bond 17 in 1990 en een klein jaar later lag het project op schema. Op 2 april dat jaar was het verhaal voor Bond 17 klaar.
Maar de financiële rampen van Metro-Goldwyn-Mayer en United Artists van de afgelopen vijf jaar speelden parten. Zelfs in zo’n mate dat in augustus van dat jaar bekend werd gemaakt dat Cubby Broccoli van plan was om Danjaq te verkopen en zelfs terug te trekken uit EON Productions. Ook werd voor het eerst gesproken over opvolging van Cubby Broccoli dus dat Michael G. Wilson en Barbara Broccoli EON Productions zouden gaan leiden. Alles bij elkaar zorgde dit ervoor dat een nieuwe James Bond-film niet van de grond zou komen. Maar welke problemen lagen ten grondslag aan de financiële malaise bij MGM en United Artists? En was het echt zo dat EON Productions een soort van paniekvoetbal speelde door te zeggen dan Danjaq verkocht zou gaan worden? Het antwoord daarop ligt kortgezegd in de jaren ’60, maar vooral ook in de jaren ’80. De crisis in ‘filmland’ zorgde gekke dingen in die jaren.
Hoe United Artists bij MGM terecht kwam
United Artists is een filmproductiemaatschappij welke in 1919 door onder andere Charlie Chaplin werd opgericht . Begin jaren ’60 kwamen producenten Harry Saltzman en Cubby Broccoli bij United Artists om te vragen of de studio garant wilde staan voor een investering in de James Bond-film Dr. No (1962). Veel studio’s hadden de pitch afgewezen omdat ze een bedrag van één miljoen dollar vroegen. United Artists durfde het aan om, in ruil voor de licentie van de film, mee te gaan in het James Bond-avontuur. De rest is historie: meer dan 40 jaar lang was United Artists verbonden aan de James Bond-films.
In al die jaren is het bedrijf meerdere malen verkocht geweest en weer hergestructureerd. Maar altijd bleef het onder haar eigen naam bestaan. Zo werd eind jaren ’60 United Artists gekocht door de Transamerica Company. Hierbij werd de naam United Artists: A Transamerica Company. Begin jaren ’80 wilde Transamerica Company stoppen in de filmwereld. United Artists werd te koop gezet en werd door Trancide Corp gekocht: een onderdeel van Metro-Goldwyn-Mayer (MGM). Het bedrijf ging samen verder onder de naam MGM/UA Entertainment Company. Voor het gemak noemen ik deze hierna MGM/UA.
MGM/UA
Met het samengaan van MGM en United Artists bleven de rechten van de Bond-films ook bij de maatschappij. Halverwege de jaren ’80 begonnen de financiële zorgen waarmee MGM/UA te maken kreeg. Deze waren zo serieus dat het bedrijf weer werd gesplitst om een aankomend faillissement af te wenden. Het geheel werd op het laatste moment gekocht door Turner Broadcasting Systems (oa. eigenaar CNN).
De nieuwe eigenaar zag minder heil in het maken van films. Er werd besloten om de komende jaren geen films meer te financieren, om zo gezond te worden. Ze wilden vooral meer doen met de verkoop van rechten voor televisie en videogames, twee groepen die destijds in opmars waren. De verkoop van die rechten ging tegen het zere been van Danjaq, de maatschappij die de rechten van James Bond beheert. Wellicht is dat de reden geweest voor Albert R. Broccoli om later naar buiten te brengen dat het misschien Danjaq wilde verkopen.
Door de overname kwam dus ook de nieuwe James Bond-film op de wachtlijst te staan. Dat tot ongenoegen van de producenten en acteur Timothy Dalton. Barbara Broccoli werd meer betrokken bij het werk van haar vader en stiefbroer. Ze werd gek van de mensen die haar vroegen wanneer de volgende film zou gaan komen. Ze gaf aan dat er een grote vraag was naar een nieuwe film en dat het vooral frustrerend was dat ze er geen één konden maken.
Maar wat was de reden voor Dalton om op het laatste moment te stoppen?
Bye bye Dalton
Na het script van Michael G. Wilson werd er een script geschreven door Michael France. Het Michael France- scenario, dat gereed was in 1994, was volledig geschreven met de gedachte dat Dalton Bond zou zijn. Ondertussen werd bekend gemaakt dat de nieuwe James Bond-film geproduceerd zou gaan worden. Dat was op 11 maart 1994. Op 12 april kwam Timothy Dalton met een mededeling. Hij gooide de handdoek in de ring. Later vertelde hij dat het zijn moeilijkste beslissing ooit was.
Het was al zes jaar geleden dat ik mijn laatste James Bond-film maakte. Als ik weer mee zou doen met een nieuwe film dan betekent het dat ik weer twee jaar kwijt ben voor de productie en de promotie. Bij elkaar acht jaar en dan één film: Dan denk ik dat het tijd is voor mij om afscheid te nemen.
Timothy Dalton werd door “Cubby” altijd op de hoogte gehouden van de malaise bij MGM/UA. In diverse interviews liet Dalton ook altijd weten het liefst nog een film willen doen. En misschien nog wel een film erna:
De familie Broccoli is altijd open naar mij geweest om mij terug te laten keren als James Bond. Het was een hele moeilijke beslissing om te maken. De Broccoli’s zijn altijd heel goed voor mij geweest als producent. Ik zag ze meer als speciale vrienden. Ik heb ook mijn fouten gemaakt, maar ik ben wel trots dat ik het gedaan heb.
Zes jaar geen Bond. En pas enkele weken voor de start van de opnames moest er op stel en sprong gezocht worden naar een nieuwe James Bond. De keuze viel, zoals menig Bond-fan weet, op Pierce Brosnan. En nu is het 2018. De kans is aanwezig dat er ook deze keer een erg lange pauze ingelast gaat worden tussen twee Bond-films. Zou Daniel Craig, in navolging van Dalton, ook z’n biezen pakken? Het is allemaal nog even koffiedik kijken. Nu is het wachten op wat er gaat gebeuren rondom Bond 25. Houd dus vooral onze website daarvoor in de gaten!
Jorrit van der Valk
De beide Timothy Daltons film vond ik zeker niet slecht. Maar dat hij te veel zijn best deed straalde er soms van af. Van de andere kant waren de laatste Roger Moore films een parodie op het eigen format geworden. Hoe aardig hij ook in de rol paste de scripts verder steeds slechter.
Het is de vraag of de Bond films niet voor 100 miljoen minder geproduceerd kunnen worden waardoor er meer films gemaakt kunnen worden en de aanloop niet telkens zo’n karwei is. Eenmaal in de drie jaar zou mooi zijn. Vaker niet want dan raakt het publiek er misschien wel op uitgekeken.
Tja, eigenlijk is het de vraag of de onregelmatige pauzes nu wel zo heel erg zijn… Het houdt de spanning erin. Het is bijna onderdeel van de franchise geworden die de zaak om de zoveel tijd even opklopt. Tot nu toe is de serie er niet slechter van geworden, moeten we, denk ik, concluderen.
Maar het moet wel goedkoper. Mission Impossible heeft ook geen kwart miljard nodig. Ik vind dit bedrag extreem. Komen de marketingkosten nog bij. In tegenstelling tot Mission Impossible ‘bestaat’ James Bond ook buiten de films om. Dat zou geld op moeten leveren maar de vraag is of het niet geld kost.
Dat Albert R. Broccoli ooit met de gedachte speelde om de toko te verkopen is nieuw voor mij. Barbara heeft het dan niet van een vreemde als het recente gerucht dat de serie stopt strak wel waar blijkt te zijn.